Sağlık ve yaşam bilimlerinde yapay zeka öne çıkıyor
Uluslararası danışmanlık, denetim, güvence, strateji, kurumsal finansman ve vergi hizmetleri şirketi EY, sağlık ve yaşam bilimleri sektörünün yıllık görünümünü ele aldığı raporunu yayımladı. Yaşam bilimlerine yönelik küresel birleşme ve satın alma (M&A) yatırımlarını inceleyen yıllık rapora göre, 2023 yılında 222 milyar dolar birleşme ve satın alma yatırımı bulunan küresel yaşam bilimleri sektöründe, 2024 yılında %41 oranında düşüşle 130 milyar dolar tutarında birleşme ve satın alma (M&A) yatırımı gerçekleştirilerek daha küçük hacimli işlemler gerçekleştirildi. Bunun yanında bir önceki yıla kıyasla işlem değerinin düşmesine rağmen, işlem hacmi neredeyse sabit kaldı. Buna karşılık biyofarma alanındaki işlemler %17 arttı. Ancak, şirketlerin daha düşük fiyatlı ve daha erken aşamada olan fırsatlara odaklanmasıyla ortalama işlem büyüklüğünün düştüğü görüldü.
Rapora göre şirketler, daha az riskli piyasada hazır şirket ve varlıklara yatırım yapmak yerine, biyofarmasötik alanındaki anlaşmaların çoğunluğunda, tamamlanmamış ve henüz erken araştırma aşamasındaki (Faz III öncesi) şirket ve varlıklara yöneliyor. Halihazırda devam eden Federal Ticaret Komisyonu’nun (FTC) sınırlayıcı düzenlemelerinin ve ABD’de Enflasyon Azaltma Yasası’nın (IRA) uygulamalarının da etkisiyle 2024 yılındaki birleşme ve satın alma faaliyetlerinin nispeten daha yavaş seyrettiği görülüyor.
Yapay zeka faydalar sunuyor
EY raporu; yaşam bilimleri ile yapay zekâ (AI) alanındaki iş birliklerindeki artışın, teknolojinin yaşam bilimleri şirketlerine sunduğu fırsatların önemini gösteriyor. Rapor, son beş yılda 330’dan fazla işlem gerçekleştirildiğini ve 55 milyar dolar üzerinde potansiyel işlem değeri elde edildiğini ortaya koyuyor. Ağustos 2024’te 712 milyon dolarlık yapılan bir satın alma, yaşam bilimleri alanındaki bugüne kadarki en büyük AI satın alma işlemi olurken, önde gelen yaşam bilimleri şirketlerinin yapay zekâ ortaklıkları kurdukları görülüyor. Yapay zekâ, yaşam bilimleri sektöründeki şirketlere operasyondan ticari stratejiye kadar tüm iş süreçlerinde ciddi kazanımlar ve avantajlar sağlıyor. Ayrıca rapora göre, yaşam bilimleri sektöründeki şirketlerin yapay zekâ teknolojisini başarılı bir şekilde adapte etme süreçlerinde karşılaşılacak temel zorlukları şu şekilde ortaya koyuyor; doğru veri stratejisini bulmak; yapay zekâyı uçtan uca kullanmayı öğrenmek ve şirket genelinde eğitim ve entegrasyon stratejileri oluşturabilmek.
EY raporu, 2025 yılında şirketlerin birleşme veya satın alma yapmaya yöneltecek güçlü yapısal nedenler olduğunu ortaya koyuyor. Buna göre sektör, 1,3 trilyon dolar değerinde işlem yapabilecek durumda ve büyük anlaşmaların gerçekleşmesi için fırsatlar bulunuyor. Ancak sektöre büyük çaplı firmaların hâkim olması nedeniyle, eşitsiz bir dağılımın söz konusu olduğu belirtiliyor. Ayrıca, patent sürelerinin sona ermesi nedeniyle 2028’e kadar 300 milyar dolar gelirin kaybı ve 2030’a kadar 240 milyar dolar büyüme açığının ortaya çıkması sonucunda sektör gelir elde etmeye dair zorluklarla da karşı karşıya kalıyor. Ancak ABD’deki yeni yönetimin, kurumlar vergisi oranında indirime gitmek, IRA’nın ilaç fiyatlandırma kurallarında revizyonu ve FTC’nin müdahaleci yaklaşımının azaltılması gibi karar ve işlemlerin sektöre önemli bir destek vermesi bekleniyor. Bu desteğe rağmen EY raporu, 2025 yılında yüksek kaliteli ve riskten arındırılmış varlıkların sayısının düşmesi, yaşam bilimleri şirketlerinin mevcut marj baskısından dolayı büyük harcama iştahının azalması ve piyasadaki en değerli hedef şirket ve varlıkların hâlâ yüksek bedeller talep etmesi gibi unsurlar nedeniyle birleşme ve satın almalarda sektörde karşılaşılabilecek olası zorluklara dikkat çekiyor. EY Türkiye Şirket Ortağı, Sağlık ve Yaşam Bilimleri Sektör Lideri Av. Ahmet Sağlı, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Büyük ilaç şirketleri için 2024 yılını, bir önceki yıl içinde yapılan birleşme ve satın alma işlemlerinin devam ettirildiği ve bunlara bağlı bazı işlemlerin yapıldığı bir geçiş yılı olarak değerlendirebiliriz. 2024 yılında biyofarmasötik şirketlerin bir önceki yıla göre daha fazla işlem gerçekleştirmesi, birleşme ve satın alma iştahının güçlü kalmasına neden oldu. Şirketlerin, yatırım yapmak için nispeten daha küçük hacimli ancak olgun ve hızlı büyüyebilecek şirket ve varlıklara odaklandığını, ayrıca teknoloji ve yapay zekâya yönelik yatırımlara önem verdiğini görüyoruz. Bu stratejik bakış açısının 2025 yılında da devam edeceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, önümüzdeki yıl için de birleşme ve satın alma işlemlerinin hareketli ve iyimser bir ortamın olacağı öngörülüyor. Önümüzdeki beş yıl içinde büyük ilaç şirketlerinin gelirlerinin neredeyse üçte ikisinin birleşme ve satın alma işlemlerinden gelmesi ve bu işlemlerin yaşam bilimleri sektörünün stratejik olarak merkezinde kalmaya devam etmesini bekliyoruz.”
