Anayasa 3.0
Şu görüşe katılır mısınız?
“Google ve Facebook’un avukatları, bir Yüksek Mahkeme (veya Anayasa Mahkemesi) yargıcından, herhangi bir süper-yetkili savcıdan daha ‘güçlü.’ Kararları, bu hukukçuların kararlarından daha etkili. Ve bu kararların etkisi, küresel boyutta olabilir.”
Bu özet görüşler Prof. Jeffrey Rosen’e ait. ABD’de Brookings Institution düşünce kuruluşunda Teknoloji ve Anayasa Projesi adlı araştırma biriminin başkanı. George Washington Üniversitesi öğretim üyesi (Başkent Washington’un ünlü Siyasal Bilgiler Fakültesi).
Rosen başkanlığında Amerikalı 14 hukuk profesörü, bilişimin, özel ve kamusal hukukun akla gelen-gelmeyen her noktasına olumsuz etkilerini inceleyen bir kitap yazdılar: Anayasa 3.0.
Ama bu kitap, mükemmel bir güncel dille, sadece hukukçuları değil herkesi ilgilendirecek bir eser oldu. Bilişimin “bu gidişle” 2025 yılında Amerikan yaşamında bireysel hak ve özgürlükleri “ne hale” getireceğine dair çok canlı örneklerle yüklü bir değerlendirme. Bu kitabı, bu sütunu okuyanların, İngilizce anlayan herkesin mutlaka görmesini ve okumasını naçizane öneriyorum. Çünkü orada anlatılanlar, bugün bizim buralarda, bazısını tartıştığımız, bazısını henüz aklımıza bile getirmediğimiz konular.
Küresel boyuttaki ekonomik sistemin yenilikçilik üzerinden tanımlandığı bu devirde, anayasaların, teknolojik gelişmelere “nasıl” ayak uydurarak nasıl yenilikçi olması gerektiğine dair çok ibret verici bir eser.
İnternette sansür konusu kitapta geniş yer tutuyor -ne de olsa bilişim hukukunun henüz çözemediği sosyal-kültürel ve siyasal bir karmaşa bu… Kitapta Türkiye ismen yok. Ama Prof. Rosen’in Amerikan “TRT’sine” (National Public Radio) verdiği uzun mülakatta Türkiye, özel bir vak’a olarak yer almış: Google’ın -yakınlarda istifa eden- baş avukatı Nicole Wong’un “nasıl bir gece yarısı Türkiye’den gelen bir telefonla uyandırılarak, Atatürk’e hakaret içeren videoları YouTube’dan kaldırmasının istendiği”nin öyküsü. Prof. Rosen, “Türkçe bilmeyen Wong’un, tamamen kendi başına, bu videoları kaldırma-kaldırmama kararını” vermek zorunda kaldığını anlatırken, “Facebook veya Google hukukçularının, özel yaşamı veya ifade özgürlüğünü korumak adına herhangi bir kraldan, bir devlet başkanından, bir Yüksek Mahkeme yargıcından daha fazla gücü var” diyor.
Türkiye’de YouTube (veya benzer) sitelere müdahaleyle gündeme gelen internet sansürüne (filtresi?) ince ayar hukuk yorumlarının, Amerikalı hukukçuları nasıl yorduğunu ve çözüm bulmak için nasıl uğraştıklarını görmek ibret verici.
Constitution 3.0 Freedom and Technological Change. Jeffrey Rosen & Benjamin Wittes (editors). Brookings. 2011
