AUS

Akıllı Ulaşım Sistemleri. Önceki hafta Cuma, İstanbul’un trafik sorununa ışık tutsun diye bir çalıştay (bence dinleti) düzenlendi. Aklımda kalan iki konuşmacı var. Değerli akademisyen Berk Üstündağ, “Bilgi sürecinin hangi aşamasındayız?” sorusunun yanıtını Uludere örneğini de kullanarak, “Veriden bilgi üretmekte zorlanıyoruz” şeklinde verdi. Başkomiser Dr. Ömür Kaygısız ise, Berk hocanın saptamasına tek şaşırtma olarak, “Trafikte ne önlem alınırsa ne tür kazalar ne kadar azalır” şeklinde özetlenebilecek, veriden, istatistiklere dayanarak analiz ile sonuç çıkartma çalışması sergiledi.
Ulaşım sistemleri, yol, araç, sürücü ve bunları kullananların nereden nereye gideceklerine bağlı karmaşık mekanizmalar. Hemen tüm unsurları ile bilişime komşu, ona değen ve bilişim tarafından yönlendirilmeye son derecede açık durumdalar. Ama bu konuda, daha fazla yol (üçüncü köprü) yapmak ve karmaşayı yaymaktan başka bir şey yapmıyoruz. Sırf yaşayarak saptamak için toplu taşıma araçlarını kullanıyorum. Örneğin çalıştay için Tuzla’dan Yeşilköy’e gitmek, iskeleye kadar özel araç, deniz otobüsü, taksi ile 135 dakika, özel araçla FSM üzerinden ise 65 dakika sürdü. Nedeni, deniz otobüsünün çok duraklı bir rota izlemesi. Toplu taşıma araçları ile bir yerden bir yere gitmek özel araçla gitmekten zahmetli ve uzun sürüyorsa, özel araç yeğleniyor. Metrobüs, yaptığım olumsuz genellemenin dışında. Ama o da bir “bütün” oluşturmuyor. Bir eksen boyunca o var, ama o eksene ulaşmak ve oradan dağılmak için ağ yapı henüz oluşmadı/kurulmadı.
Akıllı ulaşım sistemlerinin “akıllı” sayılabilmesi için olaylara tepkisel (reactive) değil, olay olmadan önce olacağını görüp yönetsel (pro-active) yaklaşması gerek. Yazılarım dizi gibi oldu ama, önceden sözünü ettiğim navigasyon cihazları (bir depo benzin ile eş bedelli) yaygın olarak kullanılmaya başlansa, bunlara gideceği yeri giren sürücünün hedefi bir merkeze aktarılsa, ne zaman nerede yığılma olacak hesaplamak işten bile değil. O yığılmayı, daha olmadan başka rotalara yönlendirip oluşturmamak ise “akıllı sistem”in işi.