Ay’a ansiklopedi gitti
İsrail, Ay’a SpaceX ile gönderdiği Beresheet (İbranice: Başlangıçta) Uzay Aracı’yla “insanlığın tüm bilgisini” de Aya’a göndermiş oldu. Beresheet’in “yükü” çocuk çizimleri, çocuk şarkıları, İsrail tarih ve kültürü hakkında bilgi diye özetlenmişti. Ama, işin daha ilginç, daha önemli ayrıntıları sonra ortaya çıktı: Meğerse bu yükte, her biri 40 mikron inceliğinde 25 tane nikel disk üzerine 200 Gigabyte hacminde veri/bilgi işlenmiş.
Bu disklere, Wikipedia’nın kısalı-uzunlu 6 milyon madde/makale içeren bütün İngilizcesi, onbinlerce roman ve bilimsel araştırma kitabı, ders kitapları, dünyadaki 5 bin dile ait bir rehber ve bu dillerde karşılıklı yapılmış bir buçuk “milyar” tercüme de yerleştirilmiş.
Bu muazzam bilgiyi sağlayan: Arch Mission adlı bir Amerikan vakfı. Kurucuları Nova Spivack ve Nick Slavin adlı girişimciler. Vakfın amacı, dünyada üretilen bilginin, bir felaketle veya toptan yok oluşla ortadan kaybolmasına “önlem” olarak, bu bilgiyi Ay’dan başlayarak evrene yerleştirmek. Bu girişime Milyar Yıllık Arşiv adını vermişler.
Ay’a ansiklopedi yollamak, vakfın ilk projesi değil. Geçen yıl Elon Musk, Tesla’sını dünya yörüngesine oturttuğunda bu, gayet önemli ve etkisi çok yüksek bir haberdi. Ama bir başka önemli ayrıntı, arada “kaynadı” gitti… Daha doğrusu “gitmiş.” Şimdi anlaşılıyor ki, Telsa’nın torpido gözüne “tahrip edilemeyecek kadar” sağlam üretilmiş bir kitap koymuşlar: 1940-60’ların fütüristi, bilim kurgunun üstadı İsaac Asimov’un “Vakıf Üçlüsü” (The Foundation Trilogy) adlı eserinin kuartz bir diske kaydedilmiş kopyası. [Asimov’un eserleri İthaki Yayınevi tarafından Türkçe yayınlanmıştı]
Asimov’u ve Ay Ansiklopedisi’ni “okumak isteyecek” (?!) uzaylılar bunu nasıl yapacaklar? Nikel/kuartz disklerdeki yazılar, basit bir mikroskopla okunabiliyormuş!
Bundan 40 yıl önce de 1977’de Voyager uçuşlarıyla uzaya dünyanın sesleri, renkleri, bilgileri iletilmişti. Altın bir plak üzerine kaydedilen sesler arasında Türkçe de vardı: ““Sayın Türkçe bilen arkadaşlarımız, sabah-ı şerifleriniz hayrolsun”. Evet, aynen böyle…
