Blok zinciri gazete?

Blok zinciri, 21’inci yüzyılın noteri olabilir. Ama ne zaman? Belli değil. Nasıl? Belli değil. Tıpkı internetin, önce sadece dosya alışverişiyle toplum hayatına sızmaya başlaması gibi, blok zinciri de –elbette çok büyük hızla- kabul görecek. Ama hukuk, bu işi nasıl tanımlayacak? Onu da bilmiyoruz. Bildiğimiz, blok zinciriyle ilgili deneysel çalışmalar yapıldığı. Ar-Ge ile dağlar aşılır.

Bu deneylerden biri, gazetecilik/dergicilikte başlamak üzere. ABD’de Popula adlı bir yayın hazırlanıyor. Maria Bustillos liderliğinde genç gazetecilerden oluşan bir grup tarafından. Reklamcıları ve sponsorları aradan çıkartacak yenilikçi bir sistemle: Blok zinciri kullanarak. Okuyucular, bu blok zincirine ücret ödeyerek abone olacaklar. Popula, bu okur kitlesi için yayın yapacak. Nasıl bir içeriği olacağını ancak tahmin edebiliyoruz: ABD’de medyanın sürekli manipüle edilmesi, yalan/sahte haber belası vb durumları aydınları bezdirdi. Facebook, Google gibiler haber yayınlıyor, ama gazeteci değiller. Onlar, bunu reklam karşılığı yapıyor. Haberin gerçekliği, sahteliği onların derdi değil. Blok zinciri içinde “kontrollü” bir yayın ise, en başından itibaren haberi doğruluk ve gerçeklik üzerine kuracak. Ya da yüksek amaç bu. Aynı sistemi aşırı sağcı, ırkçı bir grup da tamamen aynı kontrollü şekilde kullanıp yayın yapabilir.

Blok zinciri, çünkü aynen internet gibi bir sistem. Nasıl ki internette en saygın yayınlar kadar porno, istismar, nefret söylemi mümkün, blok zincirinde de aynısı mümkün. Ama şimdilik Popula, temiz ve saf bir amaçla yayına hazırlanıyor. Haber, blok zinciriyle çok sayıda “dağıtık” bilgisayarda kayıtlı olacağı için sansür, o haberin yok edilmesi mümkün olmayacak. Ya da epey zorlaşacak diyelim.

Ayrıca, bizim buralardan izlenmeyen başka sorunlar da var. Örneğin, zengin ama toplumsal şuuru yetersiz işadamlarının, bazı yayınları satın alarak, arşivine varıncaya kadar içini boşaltmak istemesi. Bunlara, Trump yanlısı bilişim milyarderi Peter Thiel en birinci örnek.

Thiel, dedikodu sitesi Gawker’ın iflasında başroldeydi. Gawker, bir “sahte” Mussolini hesabı açmış, Trump’a aitmiş gibi “Aslan gibi bir gün yaşamayı, koyun gibi 100 yıl yaşamaya tercih ederim” sözünün sonuna Donald Trump diye imza atmıştı. Trump, bu sözü kendisine aitmiş “sanıp” re-tweet’leyince alay konusu oldu. Gawker bu sefer de, yine Trump’a aitmiş gibi “Bir gün aslan gibi tweet atmak, 100 yıl koyun gibi atmaktan iyidir” diye yazdı.

Trump, hatasını üstlenmediği gibi Gawker’a düşman oldu. Destekçisi Thiel da kendi hakkında “eşcinseldir” diyen Gawker’a haddini bildirmek için kolları sıvadı: Gawker’a hakaret davası açan bir aktöre (Hulk Hogan) 10 milyon dolar mahkeme masrafı yardımı yaptı. Aktörün, Gawker’ı 140 milyon dolar tazminata mahkum ettirmesini sağladı. Gawker, ödemeyi yapamayacağını, iflasını istediğini açıkladı. Dava halen sürüyor. Ama Thiel’in, Gawker’ı sahipliği kesinleşirse, siteyi tümüyle kapatıp, arşivini dahi sileceği biliniyor. Başka benzer işadamlarıyla ilgili örnekler de var.