Çin’in havası temizlenmiyor
Hollanda’lı “Zihni Sinir Proce” yıldızı Dan Roosegarde’in, “kirli havayı emen, temiz hava üfleyen” 7 metre yüksekliğindeki cihazı Çin’de Tianjin’de deneniyor. Hollanda’da yapılan Ar-Ge’de, cihazın saatte 30 bin metreküp kirli havayı temizleyeceği, çevresine temiz hava yayacağı hesaplanmıştı. Çin’de başkent Beycing ve diğer şehirlerdeki olağanüstü hava kirliliğine çare olarak bu cihazın kullanılabileceği düşünülmüştü. İşte, Tianjin liman kentinde kullanmaya başlamışlar.
Ama bir sorun var: Cihazdan çıkan temiz hava yetersiz. Ve cihazın çevresindeki temiz havanın çapı da az. PM10 adlı zararlı zerreciklerin (partiküller) yüzde 70 kadarını cihaz emebiliyor. Çevreye püskürttüğü temiz havada ise bu zerrecikler sadece yüzde 45 kadar azalmış oluyor. Bu temiz hava, cihazdan 20 metre uzağa kadar hissediliyor… Bir başka zararlı zerrecik olan PM2.5 için cihazın azaltma oranı yüzde 25. Oranlar az.
Cihazın sihirli bir teknolojiyle şehrin havasını temizleyeceği beklentisi, yerini pahalı ve pek sınırlı fayda sağlayan bir tekno oyuncağa bıraktı. Ama bu yüksek beklentide hesaba katılmayan şey şu: Şehrin havası o kadar kirli ki bu cihaz ne yapsın? Berkeley Earth çevre araştırma kurumunun hesabına göre, Çin’de hava kirliliğinden yılda 1.6 milyon kişi ölüyormuş. Günde 4 bin. Hollanda cihazı istediği kadar çok miktarda temiz hava üflese bile bu, çevredeki kirli havaya karışacak… Ama daha önemlisi şu: Cihaz geçen yıl Beycing’de denendiğinde yapılan ölçümlerin bilimsel olmadığı anlaşılmış! Bunun üzerine, Tianjin’deki ölçümleri Hollanda’da Eindhoven’deki uluslararası ünlü teknik üniversite yapmış.
Ne demişler? Ölçmezsen bilemezsin. Bilmezsen yönetemezsin.
