Deniz karayı soğutacak
Büyük Okyanus’taki yanardağ adaları Hawaii’nin başkenti Honolulu, yaz aylarında soğutma işini okyanusa bırakacak. Denizden taşınacak soğuk su, kentin bir kısmında binaları soğutacak. İnsanın, “Bu kadar basit bir çözümü niye daha önce düşünmemişler” diyesi geliyor. Öyle ya! Okyanusta bir adasın. Al suyu aşağıdan. Ver yukarıya. İşte sana doğal klima.
Bu iş için elbette yüksek teknoloji ve yüksek bedel gerekiyor. Şimdilik sadece Honolulu soğutmasına 240 milyon dolar harcanacak.
Ama, getirisi şu: Halen elektrikle yapılan soğutma (klima) faturası yüzde 75 azalacak. Eh, bir de karbon salımı azalacak. Ozona katkı da var.
Nasıl? Şöyle: Eni 1.5 metre boruyla denizin birkaç yüz metre aşağısından suyu yukarıya pompalayacaklar. Binaları dolaşarak ısınan su, geriye denize dönecek. İşte sana “sürdürülebilir enerji kaynağı.”
Bu döngüyü halen kullanan kentler var: Stockholm (orası böyle bir projede olmazsa olmazdı zaten!). Toronto. Cornell Üniversitesi (Cayuga Gölü’nün kenarında).
Her türlü “yeşil iş”te adı geçen Stockholm’de şöyle yapıyorlar: Paslanmasın diye titanyum borularla Baltık’ın 6 derece suyunu alıyorlar. Binalardan dolaşıp 16 derece olunca denize yolluyorlar. Deniz hep soğuk olduğu için derinlere gitmeye gerek yok.
Toronto, ABD’nin kuzeyindeki kocaman göllerden Ontario kenarında. 5 km uzunluğunda boru hattıyla 83 metre derinden geliyor su. Kentin yarısına yakını için soğutma kaynağı. Toronto tipik bir kara iklimi kenti olduğu için yazları sıcak ve kurak.
Hawaii’de Honolulu’nun Oahu adasından sonra diğerleri de sırada. Özellikle yaz aylarında bu turistik cennetlerde otelleri elektrik kullanarak soğutma ihtiyacı had safhada. Bu işi denize “outsource” edecekler.
Başka “denizli” yerler de sırada: Tahiti, Malta, Mauritus, Hong Kong, Guam (ABD’nin Okyanus’taki nokta adası).
Benzer ama farklı bir soğutma yöntemi: Toprağın 2-3 metre altındaki serinliği binaya aktarmak. Bu, ülkemizde özel villa inşaatlarında kullanılan bir yöntem. Kamusal alanda Diyarbakır Belediyesi Güneşevi’nde de kullanılıyor.
Bunun tam tersi de var: Toprağın sıcaklığıyla kenti ısıtan İzlanda (başkent Reykjavik ve Akureyri kenti). Grönland. Fay hatlarının geçtiği, ve dünyanın böğrünün, yeryüzüne çıktığı yerlerde uygun.
Ayrıca, bazı Avrupa ve ABD futbol stadyumlarında sahayı böyle ısıtıyorlar.
Hawaii’de deniz suyunu daha farklı bir yöntemle şöyle de kullanıyorlar: Denizin yüzeyine yakın yerinden sıcak suyu al. Bunu, içinde sıvı amonyak olan bir hazneden geçir. Amonyak ısınıp buhar olsun. Bir türbin döndürsün. Buradan elektrik üretilsin.
Fikir çok çok eski: 1791’de İngiliz mucit John Barber’in gazı ısıtıp buharıyla çark (türbin) döndürme ilkesine dayanıyor.
