Engellerin en büyüğü, bilgisizlik
Mehmet Kızıltaş, engelli istihdamının geliştirilmesi için önemli bir rehbere imza attı.Engelli istihdamı konusunda her sektörden her şirketin, az ya da çok, bir bilgisizliği var. Bir engelliyle nasıl görüşme yapılması gerektiğinden, engelliyi istihdam etme kriterlerine kadar birçok başlıkta bu bilgi eksikliği kendini gösteriyor. Bu eksikliği bir nebze doldurmak isteyen eğitmen, televizyoncu, Yasadikca.com ve Engelsizkariyer.com sitelerinin yaratıcısı Mehmet Kızıltaş, 7 yıllık bir çalışmanın sonunda “Engellilerle 360 Derece İletişim’ başlıklı bir kitaba imza attı. Kitaba katkılarından dolayı teşekkür edilen isimlerin arasında Microsoft Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Çağan, Renault Mais CEO’su İbrahim Aybar, YÖK Özürlü Öğrenci Komisyonu Koordinatörü ve Gazi Üniversitesi Özel Eğitim Bölümü Başkanı Prof.Dr. Ayşegül Ataman da var. İnsanların engelliler konusunda bilgilerini sınamak için bir testle açılış yaptıklarını söyleyen Kızıltaş, İK yetkililerinin bilgilerini pekiştirmek için engelli türlerine ve tanımlarına kitapta yer verdiklerini söyledi. Bu 2 sayfalık temel bilgilerin ardından, engellilere karşı önyargılar konusunda uluslararası araştırmalar ve Türkiye deneyimlerine yer verdiklerini belirten Kızıltaş, şöyle devam etti:
“Başak Karafaki, konuların anlatımını destekleyen karikatürler yaptı. Bazı karikatürler medya, ilaç sektörü gibi noktalarda yaşanmış gerçek olayları yansıtıyor. Engelliyi tanımada yetersizlik ve yanlış bilgiler, deneyimsizlik var ve kitapta bu gerçeğe vurgu yapıyoruz. Çünkü dünyanın en başarılı insanı olsanız bile, bir engelliyi birey olarak kabul etmiyorlar.”
Hedef, kitabı dünyaya sunmak
Kitabın ilk 90 sayfası kılavuz gibi, ‘engelli’ konusunu ve engelli istihdamında yapılan hataları ortaya koyuyor. İkinci bölümde ise tüm bu sorunlara rağmen Türkiye’yi dünyada başarıyla temsil eden 10 engellinin başarı hikayesi var. Microsoft’ta çalışan Hasan Özdemir, Fransa’da yönetmenlik ve oyunculuk yapan Levent Beşkardeş, Pekin Olimpiyatları’nda madalya kazanan okçumuz Gizem Girişmen, Sestek’te çalışan Çağrı Doğan, Avea’da Home Agent Okan Uğurlu, yazar Süleyman Akbulut bu isimlerin bazıları. Kızıltaş, şu detayları paylaştı:
“Küresel bazda önemli bir işe imza attık ve kitabı yurtdışında da basma planımız var. İlk etapta İngiltere ve Bulgaristan’la temas halindeyiz. Kitabın son bölümünde engelli istihdamı ile ilgili Avrupa Birliği (AB) kararları, Birleşmiş Milletler (BM) Engelli Hakları gibi kaynaklarda engellilerin istihdamına yönelik maddeleri sıraladık. Ayrıca Engelsizkariyer.com üyelerinin oylama yaptığı bazı vurucu anket soruları da kitabın sonunda yer alıyor. Hepsi de Türkiye’de engellilik gerçeğine işaret eden sorular ve Türkiye’de ilk defa engelli istihdamıyla ilgili yapılmış anketler. Bunlar birçok yerde de kaynak olarak kullanılıyor.”
Eşit işe eşit fırsat
“Engelliyi işe almak ve kota doldurmak kolay. Ondan verimlilik sağlamak asıl önemli olan” diyen Kızıltaş’a göre, şirketin İK birimi kadar, diğer çalışanların da engelli istihdamı konusunda bilgilendirilmesi gerek. Kitap da şirket bütününün bu konuda eğitilmesi gerektiğine vurgu yapıyor.
Örneğin Doğuş Otomotiv İK yetkilileri, şirket politikaları ve çalışanlarında engelli farkındalığını artırmak için kitabın ikinci baskısının tamamını almış. Kızıltaş, kendileriyle bu taleple bağlantıya geçen şirketler olduğunu söyledi ve engelli istihdamında yapılan kurumsal hataları şöyle sıraladı:
“Şirketlerin büyük bölümü hangi pozisyonu hangi engelliye açacağını bilmiyor ve basit pozisyonlarda görevlendirme yapıyorlar. Oysa ‘bir engelli şunu yapar bunu yapamaz’ diye bir sınır yok. Kişinin ofis içinde deneyimine en uygun pozisyonda görevlendirilmesi gerek. Yurtdışında bu yapılıyor, ama Türkiye’de engellinin ilgili pozisyonun kriter ve niteliklerini, engelsiz bir kişinin aksine, yüzde 100 karşılaması bekleniyor. Bazı şirketler kriterlerini ve şirket politikalarını gerekçe göstererek, engellilerin de üniversite eğitiminde büyük ölçüde tercihi olan Açıköğretim Fakültesi’nden mezun kişileri istihdam etmiyor. Engelliye fırsat verilmesi gerektiğini şirketlere anlatmaya çalışıyoruz. Kitap bu yüzden önemli.”
İşte Türkiye gerçeği
Mehmet Kızıltaş’ın hedefi; bu kitabı engelli öğrencilerin eğitim süreçlerinde yaşadıklarını anlatan bir kitapla ve ardından, çocuklara yönelik farklı bir çalışmayla desteklemek. Yurtdışında engelli istihdamı sınırı 20-30 çalışanda yüzde 6-7 seviyesini aşıyor, devlet engelli istihdamını teşvik ediyor. Ama Türkiye’de işverenler 50 çalışanda yüzde 3 engelli çalıştırma zorunluluğunun 150 çalışanda geçerli olmasını istiyor. 50 çalışanda yüzde 3 kotasında olan tüm engellilerin SGK primlerini devlet karşılıyor. “Çağrı merkezlerinin kâr marjları düşük olduğu için devletin verdiği primle bu sektörün en büyük kazanç kaynağı da engelli çalışanlar oluyor” diyen ve bu önemli teşvikten her şirketin yararlanması gerektiğine işaret eden Kızıltaş, şunları söyledi: “Ama bu avantajlar birçok şirketin umurunda değil. 50 sınırına takılmak istemeyen birçok şirket, 49 kişilik istihdama ulaşınca başka bir şirket kuruyor, engelli istihdamından kaçıyor. Bazı büyük şirketler engelli çalıştırmamanın karşılığında aylık bin 700 lira ceza vermeyi daha kârlı görüyor. Türkiye’de yine de özürlü memur seçme sınavı önemli bir girişim ve dünyada da önemli bir rol model.”
