Feynman 25 yıldır hayatta
Kuantumu “çocukların anlayacağı” basitlikte çizimlerle dünyaya anlatan Amerikalı fizikçi Richard Feynman, ölümünün 25. yılında anılıyor. 1988’de böbrek kanserinden gittiğinde Feynman, internet öncesi dönemin dünyada en tanınmış, en sevilen, en artist gibi yakışıklı ve karizmatik star bilim adamıydı. 1965’te Nobel Fizik Ödülü’nü almasına rağmen hiç “havalara” girmeyen, otoriteye her zaman muhalif, hiyeraşi ve protokollere aldırmayan özgür bir ruhtu.
İnternetsiz dönemin bir numaralı kitle iletişim aracı televizyonda, kolay konuşan, esprili, yaptığı işi ciddiye alan, ama kendiyle dalga geçebilen, eğlenceli ve hatta komik bir iletişim ustası oldu.
Bütün bu “yumuşak güç” özelliklerine karşın Feynman, atom bombasının hazırlanışında matematik hesapların paralel bir sistemle yapılmasını sağlayarak projeye zaman kazandırmış ve projenin “büyük” babalarının dikkatini çekmişti.
Lise aşkıyla evlenirken hanımın verem olduğu anlaşıldı. Eşi 25 yaşında öldüğünde Feynman 27’ydi. MIT’te 17 yaşında başlayan akademik hayatı, 27 yaşında Cornell’e fizik profesörlüğüyle devam etti. Zekası, kuantumu ve nanoteknolojiyi basit çizimlerle anlatacak kadar süperdi. Kıvrak bir zihni, kusursuz akıcı bir konuşma biçimi (eski dille: belagat) vardı. Bu medyatik özelliklerini “keşfeden” televizyonlar, ona program yaptırmaya başladılar. BBC’nin teknoloji programı Horizon (Ufuk) bugün bile dili ve içeriği aşılamayan bir klasiktir.
Sürekli merak eden ve araştıran gerçek bir bilim adamıydı. Karıncaların hayatıyla ilgilenmeye başlayınca atom-altı hayata daldı. Bir yandan da bongo çalmayı öğreniyordu. Bohem ve sıradışı bir hayat-severdi.
1985’te yayınlanan “Eminim Şaka Yapıyorsunuz Bay Feynman” adlı otobiyografik kitabı bestseller oldu. Hayatta nasılsa, kitabın satırlarında da aynıydı Feynman- şakacı, sempatik, egosuz, bilgin.
Ama böbreğine kanser geldi. Hayatının son büyük rolünü 1986’da Challenger Uzay Mekiği kazasının soruşturmasında oynadı. Komisyonda en çok soru soran ve “nedenleri” en derinlemesine araştıran üye oydu. NASA ne kadar kıvırtsa da sonuçta gerçek galip geldi: Feynman sayesinde kazanın nedeni anlaşıldı. Soğuktan, uzay mekiğinin contaları yakıt sızdırmış, kalkıştan 73 saniye sonra infilak etmişti.
Şu sözüne bakınız: “Teknolojinin başarılı olabilmesi, halka gösterişle değil, gerçeğe sadık kalınarak sağlanır. Aksi halde doğa, her zaman galip gelir.”
Feynman, ölümünden 25 yıl sonra YouTube’daki videolarıyla, Facebook’ta 60 bine yakın “like” ile yaşıyor. Kitapları Batı’da hala satılıyor.
