Gerçekle sahte, sapla saman…
Almanya’da Eylül’de seçim var. Ve, Trump stili “alternatif gerçekler” uzmanı Breitbart News, Almanca sitesini açmaya hazırlanıyor.
Daha Almanca Breitbart yokken bile, İngilizce Breitbart Almanya’yı karıştırmaya yetti: “Dortmund’da bin kişi yılbaşı gecesi tekbir getirerek şehrin en eski kilisesine saldırıp yangın çıkartmış.” Külliyen yalan.
“Yalan da olsa söyle, duyması hoş oluyor” diyen, somut veriye değil, duyduğu okuduğu herşeye inanan milyonlarca “yetersiz eğitimli” (yani: cahil) kalabalıklar için Breitbart türü yayınlar, bulunmaz bir nimet. Öte yandan neyin sahte neyin gerçek olduğunu her dakika, her saniye kontrol ederek de yaşamak bir azap.
Sorun sadece kasıtlı, bilerek yalan haber uydurmaktan ibaret değil. WikiLeaks’in son CIA sızıntılarını, ciddi medyanın haber yapış biçiminin bile “hatalı olduğunu” ABD’de yaşayan yüzakı bilimcilerimizden Zeynep Tüfekçi, 9 Mart’ta New York Times’daki makalesinde anlattı. Medyanın, WikiLeaks’ten gelen her bilginin üzerine balıklama atladığından yakındı.
Burada aç parantez: Hindistan Başbakanı İndira Gandi, 1984’te suikastle öldürüldü. Oğlu Raciv’in şu sözü gerçektir: “Annemin öldüğüne, BBC yayınladıktan sonra inandım.” Ciddi editoryal ilkeleri olan ciddi medya kurumlarının, internet öncesi dönemde gerçek ve yalan haberi birbirinden ayırdedecek kuralları vardı. Aradan geçen 30 yılda, bu kurallara sahip olanlar azınlıkta, uydurmacı sahtekarlar çoğunlukta. Buna bir de küresel cehaleti, ırkçılığı, “sadece duymak istediğini duyma arzusunu” da ekleyince, içinde bulunduğumuz durum ortaya çıkıyor.
Almanya’da genel seçime doğru gidilirken, hangi haberin yalan hangisinin doğru olduğunu anlamak için özel girişimle Correctiv adlı bir “haber merkezi” Essen ve Berlin’de kuruldu. Burası, Facebook’un “soru işareti” koyduğu haberleri inceleyecek. Sonra da sonucu Facebook’ta yayınlayacak.
Avrupa Birliği, Doğu Avrupa ve Rusya kaynaklı sahte haberlerle mücadele için 2015’te East Strategic Communication Task Force adlı bir birim oluşturdu. Ama sorun, sadece Rusya da değil. Almanya’nın “içinden” sahte haber üretenler var. Örneğin, RIA Novosti (Rusya’nın 2014’te lağvedilen resmi haber ajansı!), Angela Merkel’in “politikaları yüzünden, Almanya’dan her yıl 700 bin kişinin göç ettiğini” duyurdu. Külliyen yalan! Almanya’dan göç yılda 150 bin, ama göç nedenlerine dair bilgi yok. Ve: RIA Novosti, evet, ünlü bir haber ajansı, ama şimdi bu isimde bir ajans “yok” artık. İyi de, bu ajansın “olmadığını” kim bilecek ki? Sahte haberi, Almanya’nın İslam karşıtı Pegida örgütünün lideri Lutz Bachmann bu bilgisizlikten faydalanarak yayınlamış. Gerçek anlaşılana kadar bu sahte haberi duyan duymuş ve inanmış artık.
