İlaç rehberi Vademecum karar destek sistemine dönüştü

Tıp dünyasının en güvenilir bilgi kaynakları arasında yer alan Vademecum, dijital platforma taşındı.
Doktorlar ağırlıklı olmak üzere eczaneler, veterinerler, diş hekimleri tarafından kullanılan ve 2006’da Medical Tribune tarafından satın alınan “Vademecum” dijital ortama taşındı. Medical Tribune’in Genel Direktörü Huriye Tibet, yaptıkları çalışmalar konusunda sorularımızı yanıtladı.  
 
Vademecum’un dijitale geçiş hikâyesini anlatabilir misiniz?
Yıllarca Vademecum ya doktor masasında ya da eczane bankolarında herkesin baktığı bir kaynaktı. Biz 2006 yılında Medical Tribune olarak Vademecum’u tüm haklarıyla satın aldık. O zaman Vademecum yaklaşık 2000 sayfalık bir metin dokümanıydı. Burada sadece monografi bilgileri, ilacın adı, yan etkisi, uyarısı, indikasyonları bulunuyordu. Sonra biz bilgileri parçalayarak, dijital ortama birer veri olarak koymaya başladık. Bu oldukça uzun bir süreçti. Kısacası biz bir ilaç bilgisini, ilaç verisi haline dönüştürdük ve bir ilaca yaklaşık 150 tane bilgi bağlamış olduk.  Oluşturduğumuz en önemli verilerden biri etkileşim modülüydü. Etkileşim modülü, bir ilaç reçeteye yazıldığında o ilacın diğer ilaçlarla, besinlerle, hastayla, hastanın semptomlarıyla etkileşimi ve hastanın hastalıkla ilgili etkileşimlerini sorguladık. Böylece reçeteye yazıldığında, o ilacın doğru olup olmadığını arka planda kontrol eder hale geldik.  Biz ilk dijitale geçtiğimizde, ilk yaptığımız işlerden biri her ilaca birer QR Kod oluşturmak olmuştu. Bu sayede insanlar ilacın o anlık canlı bilgilerine ulaşabiliyordu.
 
Verilerinizi herhangi bir standarda göre mi oluşturuyorsunuz?
Verileri oluştururken bakanlık uygulamalarını takip etmek gerekiyor. Akredite kuruluşlarının istediği birtakım özellikler var. Onları da göz önüne alarak verilerimizi oluşturuyoruz.  Verilerin standart olması gerekiyor. Bizde uluslararası dünya standartlarında veriler kullanıyoruz.  Bu da bizi hem geçerli kılarken, uluslararası bir ağada dâhil olmamızı sağlıyor. Bizim alt yapımızda Türkçe, İngilizce, Latince olarak üç dil seçeneği bulunuyor. Buda bize gelecekte yurtdışına gittiğimizde, bizim için bir esneklik sağlayacak. 
Her gün biz sitemimizde ilaçlarla ilgili güncellemelerde bulunuyoruz. Yıllık toplam güncellemeye baktığınız zaman, bir günde 300 değişiklik yapıyoruz. Bu değişiklikler içerisinde ilaçların fiyat değişiklikleri, endikasyon değişiklikleri, ruhsat değişiklikleri, form değişiklikleri aklınıza gelebilecek ilaçla ilgili her şey olabiliyor. Başta bakanlık olmak üzere yerli ve uluslararası sürekli takip edilen kaynaklarımız bulunuyor.
 
Kullanıcılarınıza kaç farklı yolla hizmet veriyorsunuz?
Teknolojiyle verilerimizi oluştururken bir ürün grubu oluşturduk. Bunu da üç şekilde sunuyoruz. Kitabımız dışında, bir online sitemiz bulunuyor. Vademecumonline.com.tr’ye sadece sağlık mensupları üye olarak, bütün ilaç bilgilerini görebiliyorlar. İkinci uygulama şeklimiz ise, API Web Servis modeli. Bu yöntemle farklı yazılımlara entegre oluyoruz. Şu anda yaklaşık 100-150 hastaneye entegreyiz. Bir hekimin reçetesi başta ilaç etkileşimleri olmak üzere bu entegrasyonlar üzerinden kontrol ediliyor.  Biz aslında kendimizi veri sağlayıcı olarak tanımlıyoruz. Biz bir yazılım şirketi değiliz ama yazılımcılara veriyi uygun şekilde verebilmemiz gerekiyor.
 
Türkiye ve dünya arasında nasıl bir yaklaşım farkı var?
2013’te Sağlık Bakanlığı ile anlaşma yapan Himms diye uluslararası bir kurum bulunuyor. Bu anlaşmanın temelinde bütün kamu hastanelerinin dijitalizasyonunun kaliteli ve standart hale gelmesini sağlamak yatıyor. Bu anlaşmanın şartlarından biri hastanelerin bu tür sistemlerle entegre olması. Himss gibi kurumların diğer ülkelerde de aynı çalışmaları bulunuyor. Onlar ile Türkiye’yi kıyasladığımız zaman Türkiye kaliteli bir şekilde ilerliyor. Bizdeki sistemler aslında uluslararası sistemler diyebiliriz. Tek fark malesef ki yurtdışında bu tür hizmetlere daha fazla değer veriliyor.
 
“Asıl karar her zaman sağlık uzmanlarında”
Hastaneler yaklaşık 5 senedir sistemimizi kullanıyor. Geri dönüşler her zaman çok olumlu oldu. Biz bir ilaç rehberi iken dönüşümün sonunda ilaç karar destek sistemine dönüşmüş olduk. İlaç karar destek sistemi de alınan klinik ve tedavi kararlarda uzmana yön göstermek, belirli şeylerin altını çizmek ve hatırlatmak konumunda yer alıyor. Bu tür sistemler daha temel şeyleri sağlıyor. Asıl karar her zaman sağlık uzmanlarının oluyor. Ancak bizim sistemimizin hastaneye entegre olabilmesi için bunu hem hastanenin hem de yazılımcının talep etmesi gerekiyor. Kullanıcılarımıza sunduğumuz verilerin yaklaşık yüzde 10’undan faydalanılıyor. Bizim elimizde çok fazla veri bulunuyor.  Ancak bu veriler hekimler tarafından ne kadar çok kullanılırsa, onlara o kadar fayda sağlıyor.