İnsani gelişememe
Birleşmiş Milletler’in bu yıl 20. yaşını kutlayan İnsani Gelişme İndeksi’nde Türkiye için hoş haberler yok: Milli gelirdeki artışı ve ekonomik büyümeyi (?) insani kalkınmaya dönüştüremiyoruz.
169 ülke arasında 83. sıradayız. (Puan=.679)
1980-2010 arasında Türkiye’nin İnsani Gelişme İndex puanı gıdım gıdım arttı. Sorun, bu yavaşlıkta. (.467>.679)
Raporda çok rakam var. Çok konu var. Bunlardan iki tanesine bakalım.
• Eğitimde giderek kötüleşen durum, raporun bir numaralı tablosunda sıralı.
Türkiye’de 15 yaş ve yukarı tüm nüfusun ortalama eğitim yaşı 6.5.
Bizimki kadar veya daha düşük Kuveyt, Venezuela, Mauritus, Mısır, Honduras, Fas falan var.
Ortalama eğitim yaşı yükseklere örnekler: Bu yılın birincisi Norveç’te 12.6… ABD’de 12.4… Meksika 8.7…Bulgaristan 9.9…Sırbistan 9.5…Arnavutluk 10.4…Azerbaycan 10.2…Bosna 8.7…İran 7.2…Ermenistan 10.8…Yunanistan 10.5…
• Eşitsizliğe uyarlanmış insani gelişme indeksinde ise durumumuz, ülkedeki gelir dağılımı eşitsizliğini rakam olarak yansıtıyor: Türkiye için İGE .679 ama EUİGE ile bu .518’e inivermiş.
Raporda 17 tabloda böyle çok veri var. Basında en ayrıntılı ve ciddi haberi Taraf verdi. Dünya ile Türkiye’yi karşılaştırmalı olarak değerlendiren bir köşe yazısını Eser Karakaş yazdı (Star,7/11). Posta’da Nedim Şener (9/11) rapordan bazı verileri tanıttı. Sabah’ta Süleyman Yaşar ise, işe siyasi boyut katarak “İnsani Gelişmişlik Endeksi kocaman bir yalan” yorumunu yaptı (9/11).
