İslam bilimi?

Economist dergisi’nde 26 Ocak’ta “İslam dünyasında bilim, yüzyıllarca durakladıktan sonra uyanıyor” başlıklı bir genelleme yayınlandı. Bilim, “İslam’a geri dönüyor”muş. Yazı, şu umunduruk temenniyle bitiyor: Ortadoğu’yu sarsan siyasal fırtınalar, sadece demokrasiyi değil, bilimsel özgür düşünceyi de uyandırabilir.
Londra’dan Arabistan taraflarına bakarak oryantalist hükümlere varmak oh ne kolay. Keşke cidden durum Economist’in sandığı gibi olsaydı. Arap Baharı’nın ne hale geldiğini görüyoruz.
Öte yandan Economist makalesi, “Bilimin dini olmaz. Bilim, doğayı anlamak için vardır” bile diyemiyor. İslam ülkelerinde bilim “neden ve nasıl” ölmüş? Buna değinmiyor. Şu sırada “uyanmakta” olanın, bilimden ziyade teknoloji olduğunun farkında değil.
Bilimi reddeden zihniyet, teknolojiyle idare eder, ama dünya bilim ve teknolojisine katkı yapamaz. Bunları sadece kullanır. Economist, “2005’te Arapça konuşulan 17 ülkeden kaynaklanan bilimsel makale sayısı, sadece Harvard Üniversitesi kaynaklı makaleler kadardı” diyor. Daha yeni bir veri olsaydı bile, oran değişmezdi.
••
Türkiye’nin bilim dünyasındaki yerini anlamak için yüzde 100 kapsamlı bir gösterge yok. Çünkü sosyal ve insani bilimleri indekslere alamıyorlar. Daha çok fen bilimlerine bakan SCImago Journal Rank (SJR) fikir verebilir. 1996-2011 arasında Türkiye, “yayın sayısı” bakımından dünyada 21. sırada.  Ancak, sayıdan daha önemlisi, bizim yayınları “kaç kişinin referans gösterdiği.” Yani, işe yarar bulduğu: Türkiye 69. sırada.
500 üniversiteyi “bilimsel yayın etkisi” ölçütüne göre sıralayan Leiden Üniversitesi/Thomson Reuters Web of Science listesinde ise ODTÜ 381. sırada. Ege 472. Gazi 490. Hacettepe 492. Ankara 496. İstanbul 497.
Yüzyıllar boyunca doğayı sorgulamayı reddeden, bugün burada olur.