Siber-Fiziksel sistemler
Kişisel bilgisayarlar gibi çok amaçlı değil de belli bir işi yerine getirmek üzere tasarlanan cihazların içine yerleştirilen programlanabilir bütünleşik devrelere “gömülü sistem” adını veriyoruz. Gömülü sistemlerin oyuncaklardan uzay gemilerine kadar sayısız kullanımı var. Gömülü sistem genel olarak cihazı değil, cihazın içine konan mikroişlemci ve diğer kontrol devrelerini ifade ediyor. Son 10 yılda ise gömülü sistem ile cihazı ayrı ayrı ele almanın ne kadar verimsiz olduğu anlaşıldı. Hele telsiz iletişim sayesinde mikroişlemcinin cihazın içinde olma ihtiyacı da ortadan kalkıp, ağa/buluta taşınabilir olduğunda, artık yeni bir yaklaşım şart oldu. İşte bu da “siber-fiziksel sistemler” (SFS).
Bilgi ve iletişim teknolojileri ile mühendislik eseri fiziksel ürünleri (bina, araba, makine, buzdolabı vs) buluşturup çalışınca ortaya SFS çıkıyor. İşe özel yapılan bugünün gömülü sistemlerinden fazla olarak, şoförsüz arabalar, zeki otoyollar, hatta gelecek nesil hava taşımacılığı SFS’in menzilinde. “Şeylerin İnterneti” (Internet of Things) projeleri de SFS dahilinde.
2020’de bu alanda dünya lideri olmayı planlayan Avrupa Birliği, ARTEMİS Programı ile yıl sonuna kadar SFS projelerine 5 milyar avro yatırmış olacak. Gömülü sistemleri bir ülke geleneğine dönüştüren ve bu alanda dünyann en büyük fuarına ev sahipliği yapan Japonya’nın da benzer arzuları var. ABD’de Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü Ocak 2013’de SFS konusunda 3 ayrı rapor yayınladı (www.nist.gov/el). 80 kişilik bir ekibin hazırladığı raporlardan bazı notlar şöyle:
• Başına “akıllı” sözcüğü eklenen
birçok cihazın kullanıcısı, sıkıca buluşturulmuş siber ve fiziksel sistemeler barındırmasını beklemektedir. Yani cihazın işlemsel ve fiziksel süreçleri ayrışamaz, popüler deyişle “toplamlarından fazla” olacak şekilde bütünleşmiş olmalıdır.
• İlk etapta SFS odaklanabileceği alanlar siber-güvenlik, tıbbi implantlar, ortak işlerlik standartları, performans ve kalite garantisi konuları, insan-makine etkileşimi ve eğitim uygulamaları olabilir.
•ABD’nin imalat rekabetçiliği giderek daha fazla SFS’e dayalı olacak ve SFS’in direkman kullanılacağı sektörlerin 2025’te topam büyüklüğü 82 trilyon dolar olacak!
