Web’le ilgili kaygılar artıyor
Web’in mucidi Tim Berners Lee, internetin nasıl kötüye kullanılabileceğine dertlene dertlene 63 yaşına ulaştı. Amerikan Vanity Fair dergisinde yeni yayınlanan uzun söyleşisi, kaygı ile iyimserlik, umutsuzluk ile umut arasında gidip gelen manik depresif bir kayıt. Söyleşiyi yapan kişiye göre Tim’in konuşma hızı daha artmış, başı sonu belirsiz cümleler, hızla yuttuğu kelimeler… Her halde bu eşsiz beyin, kendi hızına yetişemez hale geldi, anlatacağı o kadar çok sıkıntısı var ki sabrı, dili, zihni birbirine karışıyor. Tim halen MIT’de (yamuk-eserler mimarı) Frank Gehry’nin inşa ettiği “anıt laboratuvar” Ray and Maria Stata Center’deki Media Lab’de hocalığa devam ediyor.
Tim çok çok dertli çünkü 1989’da ilk tasarımını yaptığı Web’in, “kötü emellerin elinde” çarçur olmaya başlamasına dehşetli içerlemiş durumda. Buna karşılık olarak, Solid adını verdiği yeni bir sistem tasarlamaya başlamış. 1989-91 arasında geliştirdiği tasarımıyla web, herkesin özgürce kullanacağı demokratik bir sistem olacaktı. Öyle başladı ama öyle devam etmedi. Hele şimdi, GAFA denilen Google, Apple, Facebook, Amazon’dan oluşan tekel teknolojisi başlı başına bir dert oldu. (Fransızlar, listeye Microsoft’u da ekliyor: GAFAM diyor).
Söyleşide ana fikri şu: Web’in insanlığa hizmet etmesini istiyoruz. Bunu güvenceye almak için, web’in üzerine kimin, neyi inşa ettiğine bakmalıyız. Son gelişmeler beni mahvetti. Fiziken, manen etkilendim. Web bir çok anlamda başarısız oldu. Gitgide merkezileşti. Ve insanlığa karşı duran bir şeye dönüştü. Demokrasiyi geliştireceğini sandığım web, eşitsizlikleri artırdı. Web’in, bugün geldiği şekilden nasıl başka bir şekile dönüşebileceği üzerinde konuşuyoruz. Acaba kullanıcıya verisini kontrol etme yetkisini nasıl veririz? Sıfırdan bir eko sistem kuruyoruz.
Nedir bu yeni sistem? Bu bir platform. Kullanıcı bu platformda verisini kontrol edebilecek. Facebook veya Google’ın, kullanıcı verisini istediği gibi kullanmasına karşın, Solid’de kullanıcı, verisine sahip. Bu sistemin yazılımı da açık kaynak, dolayısıyla, herkes bunu geliştirebilir.
Web’in merkezileşen yapısını bozarak “eski” dağıtık şekline döndürmeyi amaçlayan ama bunu 2018’deki ileri teknolojiyle yapacak yenilikçi bir sistem öneriyor Tim. GAFA’nın “can sıkan” durumlarına karşı tek tük de olsa başka girişimler de var: Almanya’da bir yazılımcı, Twitter’ın “dağıtık” şeklini başardı, adını Mastodon koydu. Fransa’da bir grup yazılımcı, YouTube’a karşılık PeerTube adını verdikleri dağıtık “federal” bir seçenek sundular. 31 Temmuz – 2 Ağustos arasında Dağıtık Web Zirvesi toplanıyor San Fransisco’da. GAFA’nın olumsuz etkilerini nasıl azaltırız temalı zirvede konuşmacılar arasında Tim Berners Lee ile internetin kurucu babalarından Vint Cerf var. Ayrıca, İnternet Arşivi kurucusu Brewster Kahle ve Electric Frontier Vakfı’ndan Cory Doctorow da, bir çok başka katılımcıyla birlikte.
Tim diyor ki: “Dağıtık web dediğimiz şey, web’in ilk kuruluş halidir. Bugün ise GAFA, merkezi konumunu korumaya kararlı. 2018’in ilk 3 ayında, Facebook CEO’su veri sızıntısı olduğunu itiraf etmesine rağmen Facebook 11.9 milyar dolar, Google 31 milyar dolar kazandı.” Yani demek istiyor ki, biz akıntıya kürek çekeceğiz, ama buna mecburuz.
