Zeynep Tüfekçi’nin kitabı
Yurt dışında yaşayan sosyal bilimcimiz Zeynep Tüfekçi’nin “Twitter ve Göz Yaşartıcı Gaz: Ağla Tanımlanan Protesto Eylemlerinin Gücü ve Zayıflığı” başlıklı 326 sayfalık “tuğla” kitabı Yale Üniversitesi tarafından yayınlandı. (Twitter and Tear Gas)
Teknoloji sosyolojisi üzerinde çalışan Tüfekçi, İstanbul Edebiyat Fakültesi Sosyoloji, Boğaziçi Üniversitesi bilgisayar programcılığı, Texas/Austin Üniversitesi master ve doktoradan (1999 – 2004) sonra şimdi Kuzey Carolina Üniversitesi’nin genç hocalarından. Kariyeri sırasında Harvard İnternet ve Toplum Merkezi (Berkman), Princeton, University of Maryland de var.
Parlak donanımının yanı sıra diğer hocalardan büyük bir farkı daha şu: Akademik bir fildişi kulede yaşamıyor. İyice tanımlı bir ortamda güvenli bir hayatı değil, “olay yeri muhabiri” gibi kendi akademik merakını gidermesine yardımcı olacak ateş hatlarını cesurca seçiyor. 2011’de Mısır’da başlayan protesto eylemlerinde oradaydı. Adeta bir tv muhabiri gibi “yerinden” tweet’lerle haber veriyordu. Aynı şekilde 2013’te Gezi Olayları sırasında da yine gözlem yapmak üzere olay yerindeydi. NewYork başta olmak üzere bir çok şehirde patlak veren Occupy (İşgal) eylemlerinde de yine öyle.
Bu olayların her birinde “ağa bağlı” kitlelerin nasıl hareket ettiğini, nasıl kümelendiğini bizzat gözlemledi. Birikimini, bir savaş muhabiri üslubuyla ve keskin gözlemciliğini sofistike bir sosyolojik filtreyle kitabına aktardı. Ana temayı tek cümlede özetlemek gerekse şu denilebilir: Evet, twitter ve diğer sosyal medya araçları kitleleri pek kısa sürede bir araya getiriyor, ama bu toplanmadan, sürdürülebilir bir siyasal süreklilik çıkmıyor.
Tüfekçi, “süreklilik nasıl çıkar?” sorusuna yanıt arıyor, ama her halde daha kapsamlı yorumlarını sonraki kitaplarında okuyacağız. Tüfekçi’nin, gazeteci “gibi” ve aynı zamanda akademisyen donanımı ve niteliğiyle kaleme aldığı bu kitabı, hem macera hem akademik öngörü içeren çok orijinal bir çalışma. Savaşa veya kargaşaya bizzat katılan, sonra bunu romanlaştıran, anılaştıran yazarlardan farkı, edebiyat değil, sosyal bilimsel çıkarımlarda bulunması. Kitabına eklediği 340’a yakın not ve referans, eserin akademik ciddiyetine somut kanıt.
Tüfekçi’yi (biraz da geç) farkeden New York Times (NYT), onu 2015’te gazeteye yorum yazmaya davet etti. Bizim gazetelerden farklı olarak ciddi Amerikan gazetelerinin orta sayfasında gazetenin başyazısı/yorumuyla birlikte, sözüne ve bilgisine güvenilir aydınların “davet üzerine” yazdıkları makalelere yorumlara yer verilir. Bu, prestijli bir iştir. Zeynep Tüfekçi, teknolojinin hayatın her saniyesinde yer almasının hayatı nasıl etkilediğini mükemmel bir gazeteci-akademisyen üslubuyla NYT için ara sıra yazıyor. Ayrıca TED Konferansları’nda da kitabının iskeletini oluşturan görüşlerini yıllar içinde geliştirdi.
