Girişimler ve yatırımcılar borsada buluşuyor
Borsa İstanbul bünyesinde girişimcilerle yatırımcıları bir araya getirerek onların ihtiyacı olan finansman ve likidite sorunlarına çözüm sağlayacak yeni bir pazar yeri oluşturmak üzere yürütülen çalışmalar sonucunda Özel Pazar hayata geçirildi.
Türkiye’de özellikle erken aşama ve küçük boyutlu girişimlerin büyüme sermayesi talebi yüksek ve bunlara finansman sağlayacak kaynaklar sınırlı. Bu tip girişimlere yatırım yapanların yatırımlarından çıkış yaparak likiditeye erişmelerine yönelik imkanlar da sınırlı. Sonuçta iki tarafın birbirlerini bulmasını ve sağlıklı bir yatırım-finansman-likidite döngüsünün oluşmasını sağlayacak mekanizmalara ihtiyaç ortada. İşte bu ihtiyaçları karşılamak için mevcut halka açık pazar yerlerine ilave olarak oluşturulan ve ‘Özel Pazar’ olarak isimlendirilen pazar yerinin en önemli özelliği yeni ve yükselen girişimlere borsada halka açılmadan, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemelerinden muaf biçimde finansman ve likidite imkanı sağlaması. Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Kemal Yılmaz, Özel Pazar’a üyelik kabulüne 26 Ağustos’ta başlandığını belirterek ekledi: “Pazarın resmi açılışının Kasım 2014’de yapılması planlanıyor.”
‘Sıfırdan kurulan borsa’ başarısı
Bu pazarda ön hazırlık sürecinde yurt dışı örnekler detaylı bir şekilde incelendi. “Örneğin, Nasdaq Private Market, SharesPost, Gust gibi kuruluşlar ile iş modelleri üzerinde çalışmalar yaptık. Yurt içinde tüm ilgili taraflar ile bir araya geldik, çalıştaylar düzenledik” diyen Doç. Dr. Yılmaz, piyasanın bu konuda ne tür ihtiyaçları olduğunu belirleyip, buna uygun yeni bir iş modeli oluşturduklarını vurguladı. Yazılım da bu ihtiyaçlar göz önünde bulundurularak tamamen yerli kaynaklarla sıfırdan kurgulandı. “Borsa İstanbul Özel Pazar, bu alanda dünyada bir borsanın sıfırdan kurduğu, yeni ve yükselen girişimleri bir araya getiren ilk özel pazar niteliğini taşıyor” yorumunu yapan Yılmaz, Özel Pazar için üyelik kaydı yaptırma kriterlerini paylaştı. Özel Pazar’a 4 tip üye kabul ediliyor: Şirket/şirket ortakları, yatırımcılar, aracılar, servis sağlayıcılar. Dağılım ise şöyle:
Şirketler /Şirket Ortakları: Halka açık olmayan anonim şirket statüsündeki “Yeni Girişimler” ile büyüme odaklı “Yükselen Girişimler” ve bu şirketlerin ortakları üye olabiliyor. Yeni Girişimler ve bu şirketlerin ortakları kategorisinde üyelik başvurusu yapabilmek için şirketin kuruluş tarihinden itibaren en az 6 ay ve en fazla 5 yıl geçmiş olmalı. Yükselen Girişimler ve bu şirketlerin ortakları kategorisinde ise üyelik başvurusu yapabilmek için son iki yıla ait yasal mali tablolardan herhangi birisindeki aktif veya satış gelirlerinin asgari 5 milyon TL olması ve şirketin kuruluşundan itibaren en az 2 yıl geçmiş olması gerek.
Yatırımcılar: Sadece nitelikli yatırımcılar ile sertifikalı bireysel katılım yatırımcıları, yani melek yatırımcılar üye olabiliyor.
Aracılar: Alıcı ya da satıcı adına ve hesabına işlemleri yöneten danışmanlar, hukuk firmaları, fonlar, finansal kuruluşlar, aracı kurumlar, bankalar da aracı olarak üye olabiliyor.
Servis Sağlayıcılar: Özel Pazar’da gerçekleşen işlemler için şirketlere ve yatırımcılara finansal ve hukuki inceleme, bağımsız denetim ve danışmanlık gibi ek hizmetleri sağlayacak gerçek ve tüzel kişiler servis sağlayıcı olarak üye olabiliyor.
31 Ekim’e kadar üye olandan ücret alınmayacak
Amaç, girişimcilerin desteklenmesi. “Bu nedenle fon arayan şirketler ve yatırımcılar için ücretler çok düşük düzeyde olacak” diyen Yılmaz, şu bilgileri verdi: “Örneğin, yeni girişimlerden bin TL, yükselen girişimlerden ise 2 bin 500 TL yıllık üyelik ücreti alınacak. Yatırımcı tarafında ise gerçek kişi yatırımcılardan 2 bin 500 TL, tüzel kişi yatırımcılardan 5 bin TL yıllık üyelik ücreti alınacak. KOSGEB ile geliştirilecek olan işbirliği çerçevesinde şirketlerden alınacak ücretlerin önemli bir kısmının KOSGEB tarafından karşılanması mümkün olabilecek. Ayrıca 31 Ekim 2014 tarihine kadar üyelik başvurusunu tamamlayan şirket, şirket ortağı ve yatırımcılardan üyelik ücreti alınmayacak.”
Borsa İstanbul; girişimcilere bu yapının tanıtımı için melek yatırımcı ağları, teknokentler ve üniversiteler ile yakın işbirliği yapıyor, girişimcilik odaklı etkinliklere katılıyor. KOSGEB, TOBB, TİM gibi kurumlarla işbirliği sürerken, bir yandan teknoparklardaki ve kuluçka merkezlerindeki girişimcilere, banka ve özel sektör şirketlerinin müşterilerine tanıtımlar yapılıyor. “Kasım ayındaki Global Girişimcilik Haftası’nda etkinlikler gerçekleştireceğiz. Sosyal medya üzerinden de güncel mesajlar paylaşıyoruz” diyen Yılmaz, beklentileri ve vergisel avantajları şöyle anlattı:
Herkes için vergisel avantaj
“Yatırımcılar kuracağımız bu web tabanlı platform üzerinden farklı sektörlerden farklı büyüklüklerde pek çok şirket ile tanışma, hızlı büyüyen şirketlere yatırım yapma fırsatlarına sahip olacaklar. Yatırımcıların en önemli ihtiyaçlarından birinin, yaptıkları yatırımlardan belirli bir zaman sonra çıkış, yani likidite ihtiyacı olduğunu gördük. Özel Pazar’ın yatırımcılar için en önemli faydası yatırımcıların bu likidite ihtiyacını karşılayabilecek yeni bir alternatif olması. Özel Pazar, yatırımcılara yatırımlarını nakde dönüştürerek çıkış imkânı tanıyor. Yatırımcılar Özel Pazar aracılığıyla, fikrini işe dönüştürmüş, Değerleme Komitesi onayı almış, yani belirli bir filtreden geçmiş ve büyüme potansiyeline sahip anonim şirketlere doğrudan erişim sağlayabilecek. Likidite Programı dediğimiz ‘pay satış ihalelerine katılarak küçük birikimlerle de büyüme potansiyeli olan girişimci şirketlere ortaklık’ fırsatlarından yararlanabilecekler. Bir tarafta da Sertifikalı Bireysel Katılım yatırımcıları, yani melek yatırımcılar yaptıkları yatırımları doğrudan vergi matrahlarından indirerek dünyadaki en yüksek vergi avantajlarından yararlanabilirler. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları ve Girişim Sermaye Yatırım Fonları da vergi avantajlarını Özel Pazar üzerinden kullanabilir.”
Özel Pazar’da yenilikler olacak
Bu ‘Özel Pazar’a kabul edilecek tüm şirketler Borsa İstanbul olarak oluşturulacak Değerlendirme Komitesi’nden geçecek. Üye kabulü, komite tavsiyesi dikkate alınarak Özel Pazar yönetimi tarafından yapılacak. Ayrıca, Özel Pazar’a sadece nitelikli yatırımcılar ya da lisanslı melek yatırımcılar kabul edildiği için üyelik aşamasında yatırımcılardan bu statülerine ilişkin bilgi ve belgeler isteniyor. Ama Yılmaz eklemeden geçmedi: “Borsa İstanbul taraflar arasında veya bu pazardaki alım-satım sürecinde garantör konumunda değil.”
Özel Pazar henüz resmi olarak faaliyete geçmedi, ama yaklaşık 1 ay önce üyelik kabulüne başlandı ve Yılmaz’a göre, bu başvurulardan Özel Pazar’a talep olduğu görülüyor. Kasım ayındaki açılış öncesinde Ekim sonuna kadar başvuran şirketlere ve yatırımcılara ücretsiz üyelik imkanı sağlandığı gibi, piyasa katılımcılarının geri bildirimlerine göre 2015 yılında Özel Pazar’a yeni özellikler eklenmesi gündemde. Yılmaz bunu şöyle örnekledi: “Uluslararası yatırımcı ağlarına doğrudan bağlantı ve yatırımcıların bir lider önderliğinde beraber yatırım yapabilmesi üzerinde çalışmaya başlayacağımız yenilikler arasında. Bu çalışmalarla ülkemizdeki ve bölgemizdeki çok sayıda girişimcinin sermaye ile buluşarak daha hızlı büyüme göstereceklerini düşünüyoruz.”
Hem borsa hem girişimci hem yatırımcı kazanacak
“Burası halka arz öncesi yatırım alma ve kurumsallaşmayı geliştirme açısından hazırlık sahası. Yatırımların hedeflenen sonuca gitmesiyle halka arz seviyesine erişen birçok şirketin doğacağını düşünüyoruz. Yatırımcılar; kendi imkân, şart ve planlarına uygun şirket ve girişimcileri uygun filtrelerle arayabilecek güvenli bir ortam, net ve güvenli bir altyapıda ilgili temas ve süreç yönetimini yapabilmeyi ve bu yönde ilgili ortamda deneyimi olan servis sağlayıcılardan uygun bedelle hizmet almayı bekliyor. Girişimciler ise yatırımcıların beklentilerine benzer beklentilere sahip olmakla birlikte, yatırımcı öncesi hazırlık, mentorluk, ilgili eğitimler, yönlendirmeler gibi hizmetlere ihtiyaç duyuyor. Özel Pazar platformu bu beklentinin bütünün karşılayacak şekilde tasarlandı. Finans ihtiyaçları kadar, stratejik olarak birbirini destekleyebilecek ve ölçek üretebilecek tarafların bir araya gelmesi de tüm taraflar için kritik ve Özel Pazar bu hedefi mümkün kılacak. Yatırımcı ve girişimciler için faydaların yanında, bu yönde düzenlemelerin gelişimine de yol gösterecek. Borsa açısından ekonomi etkinliği için ve gelişmekte olan piyasalar için yeni yatırım ve fon kaynakları oluşturacak. Ayrıca kendi esas piyasası için daha eğitimli, istekli ve hazır büyük firmalar doğacak.”