Ana odak: Büyüme ve istihdam
Kamu hizmetlerinin sunumundan kritik altyapıların yönetimine, ticaretin elektronik ortama taşınmasından büyüyen şehirlerin ulaşım ve enerji gibi sorunlarına yönelik yenilikçi çözümler geliştirilmesine kadar çok geniş bir yelpazede BT’nin etkileri görülüyor. Özellikle internetin ticarileşmesinin ve geniş toplum kesimlerince kullanılmaya başlanmasının ardından hızlanan bu süreç ekonomik ve sosyal anlamda hem yeni fırsatları hem de tehditleri gündeme getiriyor. Bu doğrultuda, Kalkınma Bakanlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanı Furkan Civelek, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı ile ilgili bilgi vererek öncelikli olarak şunları söyledi: “Yeni Strateji’deki ana hedefimiz de bu temel tespit doğrultusunda belirlendi; BT’nin küresel ölçekte dönüştürdüğü ekonomik ve sosyal yaşamda ortaya çıkan fırsatlardan en üst düzeyde faydalanmak ve tehditleri en aza indirmek suretiyle büyümeyi hızlandırmak ve istihdamı artırmak. Ana odakta; büyüme ve istihdam yer alıyor. Strateji, önümüzdeki dönemde bilgi toplumuna dönüşüm alanında yapılacak çalışmaları sekiz ana eksen çerçevesinde ele alıyor: Bilgi Teknolojileri Sektörü, Genişbant Altyapısı ve Sektörel Rekabet, Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam, BİT’in Topluma Nüfuzu, Bilgi Güvenliği ve Kullanıcı Güveni, BİT Destekli Yenilikçi Çözümler, İnternet Girişimciliği ve e-Ticaret, Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik.”
BT’nin ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkısını artırmak hedefleniyor
Strateji’deki eylemleri de aktaran Civelek, “Bahsettiğim eksenler kapsamında toplam 72 eyleme yer verildi. Her bir eylem için sorumlu kuruluşlar, takvim ve üst seviye uygulama adımlarını da tespit ettik. Uygulamayı üst seviyede izleyip yönlendirmek amacıyla Kalkınma Bakanı başkanlığında, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı’nın katılımıyla ‘Yönlendirme Kurulu’ oluşturuldu. Kurulun sekretarya hizmetleri de Kalkınma Bakanlığı tarafından yürütülecek. Eylemlerde kaydedilen gelişmeler dönemsel olarak ‘Yönlendirme Kurulu’na raporlanacak ve tespit edilen sorunlar burada alınacak kararlar çerçevesinde çözüme kavuşturulacak. Ayrıca, ilgili kamu kurumlarının üst düzey bürokratları ve sivil toplum kuruluşlarından temsilcilerin katılımıyla ‘Bilgi Toplumu Stratejisi Danışma Kurulu’ da oluşturulacak. Danışma Kurulu’nun rolü; görüş ve önerileriyle ‘Yönlendirme Kurulu’na destek olmak” açıklamasını yaptı. Strateji’deki eksenlerin genel kapsamına ilişkin değerlendirmede bulunan Civelek, şunları aktardı: “Bu bilgiler; eksenlerle Strateji’nin ana odağı olan büyüme ve istihdam arasındaki ilişkinin nasıl kurulduğuna da ışık tutacaktır: Birinci eksenimiz olan ‘Bilgi Teknolojileri Sektörü’ ekseninin temel amacı rekabetçi bir bilgi teknolojileri sektörü oluşturarak sektörün ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkısını artırmak. Bu çerçevede; bulut bilişim kullanımının yaygınlaştırılması yoluyla özellikle KOBİ’lerin verimliliğinin artırılması ve maliyetlerinin düşürülmesine, BT’ye yönelik Ar-Ge ve ihracat teşviklerinin gözden geçirilip etkinleştirilmesine ve BT ürünlerinde yerli katma değerin artırılmasına yönelik eylemlere yer verildi. Ayrıca, bilgi teknolojileri sektörünü izlemek ve buna yönelik politika belirleme sürecini iyileştirmek üzere sektörel veri altyapısının oluşturulması ve yazılım sektörüne yönelik bir çalışma grubu kurulması da öngörülen çalışmalar arasında. Bu tedbirlerle hem sektörün kendi rekabetçiliğinin ve yerli katma değerin artırılması hem de BT kullanan diğer sektörlerde verimlilik ve rekabet gücü artışı yoluyla genel olarak ekonomik büyüme ve istihdam artışı sağlanması hedefleniyor.” Civelek, eksenlerle ilgili bilgi aktarımında bulunmaya devam ederek “Son yıllarda genişbant altyapıları BT hizmetlerine ve bilgi kaynaklarına erişimi sağlayan temel altyapı olma niteliğini kazandı. Bu altyapılar ayrıca bölgesel farklılıkların azaltılmasına hizmet etmekte, ekonomik ve sosyal aktörlerin yürüttüğü faaliyetlerin etkinliğini arttırmakta ve genel olarak ekonominin rekabet gücünün geliştirilmesine de katkı sağlamakta. Bu nedenle, Strateji’nin ikinci ekseni olan ‘Genişbant Altyapısı ve Sektörel Rekabet’ ekseninin temel hedefi de genişbant teknolojilerine erişimde alternatiflerin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi olarak belirlendi. Bu eksen kapsamında sektördeki düzenleyici yapıyı etkinleştirecek ve fiber ve mobil genişbant altyapısını yaygınlaştıracak eylemlere yer verildi. Bu surette, toplumun daha nitelikli genişbant hizmetlerine uygun maliyetlerle erişim sağlaması ve bu hizmetleri girdi olarak kullanan hemen hemen tüm sektörlerde verimlilik artışı yakalanması hedefleniyor. Ayrıca, yüksek hızlı genişbant altyapılarının yaygınlaştırılması yeni ve yenilikçi hizmetlerin ortaya çıkmasını da hızlandıracaktır” dedi.
Strateji’de bilgi toplumuna dönüşümün sosyal boyutu ihmal edilmedi
BT’in yaygın kullanımıyla birlikte iş yapış biçimlerinde yaşanan değişim nedeniyle meslek tanımları değişiyor, bir yandan bazı meslekler ortadan kalkarken diğer yandan nitelikli insan gücü açığı ortaya çıkıyor. Bu durum, BT alanında yetkin insan kaynağı için fırsatlar sunarken niteliklerini bu dönüşüme uyduramayan kesimler için tehditleri de beraberinde getiriyor. Civelek, “Strateji’deki ‘Nitelikli İnsan Kaynağı ve İstihdam’ ekseninde; bu fırsatları değerlendirmek ve riskleri azaltmak üzere tedbirlere yer verdik. Bu çerçevede, yükseköğretim kurumları ve meslek liselerindeki BT eğitiminin sektörün ihtiyacının karşılanmasını sağlayacak şekilde güncellenmesine ve başta gelişmekte olan bölgeler olmak üzere çağrı merkezleri gibi BT destekli uzaktan çalışmaya yönelik teşviklerin sağlanmasına yönelik tedbirler tasarlandı. Strateji’nin odağında her ne kadar büyüme ve istihdam yer alsa da bilgi toplumuna dönüşümün sosyal boyutunu da ihmal etmedik ve Strateji’de ‘Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Topluma Nüfuzu’ başlıklı eksene yer verdik. Bu eksende toplumda BT kullanımının artırılmasını sağlayacak tedbirler öngörüldü. Bu çerçevede, bireylerin BT’ye erişim ve kullanımları arasındaki eşitsizliğin ölçülebilmesini, engellilerin ve dezavantajlı kesimlerin BT’ye erişim imkânlarının arttırılmasını, BT’nin bilinçli kullanımının temin edilmesini, Türkçe sayısal içeriğin geliştirilmesini ve yoksul ailelere internet erişim imkânı sağlanmasını amaçlayan eylemler geliştirildi. İnternet, ticaret hayatında da önemli değişikliklere neden oldu. e-Ticaret yoluyla pazara girişin kolaylaşması sonucunda yeni girişimcilerin nispeten kısa sürelerde başarılı e-Ticaret firmaları ortaya çıkarabildiğini görüyoruz. Strateji’nin ‘İnternet Girişimciliği ve e-Ticaret’ ekseninin temel amacı ülkemizde yüksek katma değerli internet girişimlerinin ortaya çıkmasına imkân veren gelişmiş bir internet ekosisteminin oluşması ve Türkiye’nin bir e-Ticaret merkezi haline gelmesidir. Bu çerçevede, internet girişimciliği destek programının oluşturulması, üniversitelerde hızlandırıcı kuluçka merkezlerinin kurulması ve girişimcilik kültürü programının geliştirilmesine yönelik tedbirler tasarlandı. e-İhracat stratejisinin oluşturulması ile e-Ticaret izleme ve değerlendirme sisteminin kurulması da bu eksende yer verdiğimiz eylemlerden. Bir diğer eksen de ‘BİT Destekli Yenilikçi Çözümler’. Kentlerin karşı karşıya kaldığı pek çok sorunun temelinde hızla artan nüfus ve kırsaldan kente göç önemli bir yer tutuyor. Kentleşmeyle birlikte gelen bu olumsuzlukların azaltılması kentlerdeki mevcut altyapıların daha verimli bir şekilde yönetilmesini gerektiriyor. Bu noktada BT destekli yenilikçi çözümler önemli fırsatlar sunuyor. Bu potansiyelden faydalanmak amacıyla Strateji’de akıllı kent uygulamalarının desteklenmesi, e-Sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve kamuda büyük veri pilot uygulaması yapılması gibi eylemler tanımlandı. Bu eylemlerin hayata geçirilmesiyle, özellikle yerel kapasite sonucu ortaya konulan yenilikçi uygulamaların ekonomik değere dönüşmesini bekliyoruz” açıklamasını yaptı.
Ülkemizdeki mevzuat altyapısının küresel BT pazarına uyumunun sağlanması amaçlanıyor
BT’in ekonomik ve sosyal hayatta yaygın kullanımı BT kaynaklı bilgi güvenliği ve mahremiyet sorunlarını da gündeme getirdi. Civelek, bu sorunlara yönelik çözümler geliştirmek üzere Strateji’de ‘Bilgi Güvenliği ve Kullanıcı Güveni’ eksenine yer verdiklerini belirterek şunları kaydetti: “Bu eksendeki eylemlerle ulusal siber güvenliğin sağlanmasına ve kişisel bilgilerin mahremiyetinin korunmasına yönelik mevzuat altyapısının oluşturulması amaçlandı. Bu surette, ekonomik ve sosyal yaşamın bilgi güvenliği tehditlerinden mümkün olduğunca korunması, ülkemizdeki mevzuat altyapısının küresel BT pazarına uyumunun sağlanması ve kullanıcıların BT’ye güveninin artırılması yoluyla kullanım oranlarının yükseltilmesi hedefleniyor.” Civelek, ‘Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik’ başlıklı eksen için de, “Bu eksende e-Devlet hizmetlerinin sunumunda etkinliğin sağlanması ve kullanıcı odaklılık ilkesinin benimsenmesi hedeflendi ve buna yönelik tedbirler öngörüldü. Ayrıca istihdama ve büyümeye önemli katkı sağlayacağını öngördüğümüz iki eylem de bu eksen altında yer alıyor. Bunlardan ilki kamu verisinin paylaşımına ilişkin eylemimiz. Yerel yönetimler dâhil olmak üzere, kamu kurum ve kuruluşlarının topladıkları ve ürettikleri verilerin, kişisel bilgilerin korunması, güvenlik, ticari sır vb. kısıtlar dikkate alınarak paylaşılması yoluyla bir yandan katma değerli yeni hizmetlerin yaratılacağını bir yandan da yeni girişimlerin ve istihdam alanlarının oluşacağını düşünüyoruz. Bir diğer önemli eylemimiz de kamu bilişim tedarikinin etkinleştirilmesine ilişkin. Bu eylem ile kamunun BT ürün ve hizmet tedarikiyle ilgili yasal ve idari düzenlemelerin, bu ürün ve hizmetlerin teminini kolaylaştırıp etkinleştirecek ve yerli sanayiye destek olacak şekilde gözden geçirilmesini planlıyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Eylemlerden sorumlu kurumlar kilit role sahip
Furkan Civelek, Strateji’nin uygulanması sürecinde paydaşlardan beklentileri de dile getirerek şunları aktardı: “Strateji’de 26 farklı kurumun sorumluluğunda 72 eylem yer alıyor. Her eylem için iş birliği yapılacak ilgili kuruluşlar da var. Dolayısıyla, çok sayıda kurum ve kuruluşun beraber yürüteceği bir çalışmadan söz ediyoruz. Strateji’nin koordinasyonu Kalkınma Bakanlığı’nca yürütülecek ve hâlihazırda buna ilişkin mekanizmayı da kuruyoruz. Koordinasyon önemli ancak her bir eylem kapsamındaki çalışmaların yürütülmesinde harcanacak çaba ve gösterilecek özen ondan daha da önemli. Bu nedenle, Strateji’nin hayata geçirilmesinde ve öngörülen faydaların gerçekleşmesinde eylemlerden sorumlu kurumlar kilit role sahip. Yakın zamanda bu kurumlardan her bir eylem için öngördükleri iş planlarını isteyeceğiz. Kendilerinden temel beklentimiz çalışmaların bu iş planlarında öngörüldüğü şekilde yürütülmesini ve izleme sürecinin sağlıklı şekilde işletilebilmesi için etkin ve sürekli bilgi alışverişini sağlamak. Bu çerçevede, sorumlu kurumların ihtiyaç duyduğu her türlü desteği vermeye hazır olduğumuzu da belirtmek isterim.”
Strateji metnine, www.bilgitoplumustratejisi.org adresinden ulaşılabilir.