Sporda Veri Çağı
Spor organizasyonları, spor takımları ve bireysel sporcular için böylesi bir pazarda performanslarını artıracak her yol, her buluş, her deneme, her karar çok değerli. Alınacak bir kararla milyonlarca dolar çöpe atılabiliyor ya da kazanılabiliyor.
Eski bildik görerek, hissederek, tavsiye ile karar alma devri artık bitti, her alanda olduğu gibi sporda da yeni bir çağa girildi. Takım, sporcu, rakiple ilgili her türlü veriyi toplama, bunları biraraya getirme, analiz etme, karar alma süreçlerini bu veri üzerine inşa etme devrindeyiz.
Belki de şu anda Türk futbolunda yaşadığımız sorunda bu, modern stadlarımız, senede 400 milyon dolar yayın geliri, medya ilgisi, popülarite, sponsor var ama tek eksik başarı.
Bir sisteme sahip, bilimsel yöntemler uygulayan takımlar artık daha ön plana geçiyor.
Her sezon ‘ben 10 yeni yıldız alırım’ devri çoktan geçti, iyi oyuncuları almak çok büyük maliyet demek, ekonomik kriz demek ve aldığınız oyuncunun takıma uyumu da büyük bir soru işareti.
En büyük spor sektörlerinden birisi olan futbolu inceleyelim. Bireysel yetenek, takım uyumu, taktik diziliş, fiziksel güç evet ama peki daha sonrası? Bunlara yeni eklenmesi gereken veriler neler?
Artık bir oyuncunun sahada kaç km kat ettiğini, topla ne kadar buluştuğunu, ne kadar topla oynadığını ölçebiliyoruz. Ölçmediğimiz ama ölçeceğimiz önemli veriler daha var, Türkçeye “Kazanma Sanatı” olarak çevrilen 2011 yapımı Moneyball'da Oakland Athletics'in karar alıcısı olarak Brad Pitt mütevazi bütçesi olan bu takımı yeniden şampiyonluğa oynar hale getirmek için tüm kararlarını veriye dayandırmıştı. Beyzbolda kaleye ulaşma, vuruş hızı gibi bilgilere göre yaptığı seçimler baştan kötü başlasa da kulüp tarihinin en başarılı dönemini getirmişti.
Futbolda verinin derinliklerine inersek; bir orta saha oyuncusunun kat ettiği mesafelerde yaptığı koşuların yönü, direkt kaleye yönlenme sayısı, karşı kalede pozisyona giden tüm ataklardaki oranı (bir atak başlangıcında ilk pası vermesi en düşük, gol veya asist yapması en yüksek olmak üzere bir değer skalası), yine benzer bir şekilde bir savunma oyuncusunun önlediği ataklarda tuttuğu forvetin son vuruşu engelleyememek en düşük olmak üzere karşı takım ataklarını önlemede aldığı oran, yine benzer bir şekilde bir forvetin sağ ayak, sol ayak, kafa ile yaptığı tüm vuruşların frekansı, mesafesi, en yakın savunma oyuncusunun yaptığı vuruşlara mesafesi ve etkisi, kaleye sırtı dönük olarak aldığı toplarda verdiği pasların kalitesi, kaleye yönlenme yönü, top rakibe geçtiğinde kat ettiği mesafe, rakip savunma oyuncularına yaptığı baskı hep ölçülebilecek, karar alınırken değerlendirilecek veriler.
Bu şekilde her oyuncu için bağımsız bilimsel bir ölçüm verisi elde edebilir, gözle görülemeyecek, uzun zaman diliminde ancak anlaşılabilecek bilgilere ulaşılabilir. Bunların üzerine veri madenciliği algoritmaları ile simülasyonlar, iki veri arasındaki ilişkiler bulunabilir. Örneğin bir forvetinizin verileri sezondaki gol sayısı ile topu aldığında soldan dönerek kaleye gitmesi çok ilişkili çıkabilir. Buna dayanan seçimler adaletli bir seçim olacağından sporcu açısından da kabul edilebilir olur.
Spor artık milyarlarca euro'nun döndüğü bir sektör ancak aynı zamanda yeni çağın getirdiği şartlarda yönetilmesi de giderek zorlaşmakta. Bütçeler sınırlı, iyi oyuncular çok pahalı, sözleşmeler uzun ve riskli, yöneticiler için bilançolar önemli, seyirciler sabırsız.
Klasik dönem bitti, yeniçağ başladı, yeniçağa uyum sağlayanlar ayakta kalacak, bunlarda aldıkları kararları bilimsel verilere dayandıranlar olacak.